Şule BATBAYLI KARANFİL, batbaylisule@gmail.com
Sağlık turizmi çok eski zamanlardan bu yana ihtiyaç duyulan bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Çeşitli sebeplerden ötürü bu ihtiyaç doğmuştur. Örneğin nüfusun yaşlanması, sağlık altyapısındaki eksiklikler, halk sağlığı sistemlerindeki yükün artması, sigorta hizmetlerinin taşınabilirliği, ulaşımdaki kolaylıkların artması, farklı tedavi yöntemlerinin ortaya çıkması, teknolojideki gelişmeler. Dolayısıyla birçok ülke bu alana yatırım yapmaktadır. Son yıllarda ileri teknoloji ile birlikte sağlık turizmi kapsamındaki teletıp da canlılık göstermiştir.
Yapay zeka, hassas ilaç, teletıp hizmetleri ile 2020 Akıllı Tıp Sağlık 4.0 olarak anılmaktadır. Sağlık 1.0: 1800 Halk sağlığı, Sağlık 2.0: 1900 Seri üretim, Sağlık 3.0: 1980 Bilgi Teknolojisi ve nihayetinde Sağlık 4.0: Akıllı tıp olarak yerini almıştır (Chen vd. 2020). Çeşitli robotik aletlerin üretimi, uzaktan bir robota müdahale etme, yapay zeka ile tasarlanmış teleradyoloji, telenöroloji vb. gelişmeler Sağlık 4.0’ın ağlık turizmine yansımasıdır.
Sağlık 4.0’ı daha detaylı incelediğimizde şunları söyleyebiliriz:
Günümüzde Endüstri 4.0’ın uygulanmaya başlaması beraberinde Sağlık 4.0’ı da etkilemiştir. Endüstri 4.0 yaklaşımının asıl amacı fiziksel süreçlerin sanallaştırılması ve hizmetlere dönüştürülmesi olarak kabul edilmektedir. Sağlık alanı bakımından ise, endüstri ile bağlantılı olarak, akıllı cihazlar, biyosensörler, yapay organlar ve akıllı ilaçlar vb. geliştirilmiştir. Dolayısıyla bu gelişmeler Sağlık 4.0’ın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Birçok gelişmiş ülke bu alanda çalışmaktadır. Örneğin, Avrupa dijital gündeminin temel hedeflerinden biri, söz konusu nesneler yardımıyla sağlık bakımını gerçekleştirerek hizmetleri sanallaştırmaktır. Bu bağlamda Avrupa Komisyonu “Avrupa Komisyonu’nun e-Sağlık Eylem Planı 2012–2020” adı altında, geleceğin kişiselleştirilmiş tıbbı için, hastaları ve sağlık çalışanlarını güçlendirmek, cihazları ve teknolojileri birbirine bağlamak ve e-Sağlık alanında araştırmalara yatırım yapmaktadır.
Sanayi 4.0 ile tıbbi cihaz üretiminde oluşan dijitalleşme şu şekildedir:
➢ Özelleştirme: Hastaya özel cihaz üretimi, her ürünün eşsiz olması nedeniyle yüksek kalite sunmaktadır. Bu cihazların yüksek maliyetleri nedeniyle, her ülke kullanamamaktadır. Ancak Sanayi 4.0 çözümleri ile birkaç yıl içerisinde yaygınlaşabilecektir.
➢ Bilgi Teknolojisi (BT) Altyapısı: BT sistemlerinin benimsenmesi daha erken olmasına rağmen, tıbbi cihaz üretimi bu anlamda gecikme yaşamıştır. Sanayi 4.0 ile tıbbi cihaz üreticileri, geçmiş üretim otomasyonunu ve tedarik zinciri entegrasyonunu geride bırakabilir ve yeni paradigmalar üzerinde bir BT altyapısı oluşturabilir.
➢ Uygunluk: Uyum sağlanması ve uygulama karmaşıklığı birçok yönetmelik nedeniyle sorun teşkil etmektedir. Ancak bu sorunun üstesinden gelindiğinde hizmet alanında yaşanacak hızlı artış, tıbbi cihaz üreticileri için Sanayi 4.0’ı zorunlu hale getirmektedir.
➢ Siber Fiziksel Sistemler: Tıbbi cihazlar, “akıllı cihaz” olarak nitelendirebileceğimiz, sağlık izleme sistemleri ve uzaktaki hekimlerle iletişim kurabilen, internete bağlanabilen cihazlar haline gelmektedir.
Görüldüğü üzeri ilerleyen teknoloji sağlık hizmetlerini ve doğrudan bir şekilde sağlık turizmini etkilemiştir. Bunun doğrudan olmasının sebebi yapay zekanın teletıpı geliştirmesidir, diyebiliriz.
