Reşan ARLIER, resann@hotmail.com
Türkiye, son yirmi yılda sağlık turizmi alanında dikkat çekici bir büyüme kaydederek, uluslararası hasta hareketliliğinde öne çıkan bir destinasyon haline gelmiştir. Özellikle estetik cerrahi, diş hekimliği, organ nakli ve tüp bebek tedavisi gibi alanlarda; rekabetçi fiyatlar, nitelikli sağlık profesyonelleri ve güçlü teknolojik altyapısı ile küresel pazarda önemli bir yer edinmiştir (Edelheit, 2018).
Ancak bu büyüme, beraberinde bir dizi yapısal sorunu da getirmiştir. Kayıt dışı faaliyetler, hasta mağduriyetleri, komplikasyon sonrası takip süreçlerindeki belirsizlikler ve hizmet kalitesinde standart eksiklikleri, Türkiye’nin sağlık turizmindeki güvenilirliğini zedeleyebilecek başlıca riskler arasında gösterilmektedir (Sucu Dağlı, 2023).
Bu çerçevede, 26 Nisan 2025 tarihinde yürürlüğe giren “Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik”, sektörün yasal altyapısını yeniden tanımlayan ve uluslararası hasta bakımında kaliteyi güvence altına almayı amaçlayan kapsamlı bir reform niteliği taşımaktadır. Bu yazıda, söz konusu yönetmeliğin getirdiği düzenlemeleri, sektörel etkilerini ve bu çerçevenin Türkiye sağlık turizmindeki dönüşüme katkısını ele alıyoruz.
Yönetmeliğin Kapsamı ve Temel Hedefleri
Yönetmelik, sağlık turizmi faaliyetinde bulunan:
• Özel ve kamu sağlık tesisleri (hastaneler, klinikler, tıp merkezleri),
• Termal tesisler ve geleneksel-tamamlayıcı tıp merkezleri,
• Aracı kuruluşlar (yurtdışından hasta getiren firmalar),
• Turistin sağlığı kapsamında hizmet sunan diğer kurumlar
için yetki belgesi ve kalite standartları zorunluluğu getirmiştir.
Temel hedefler arasında hasta güvenliğinin sağlanması, etik hizmet sunumunun teşvik edilmesi, veri şeffaflığının artırılması ve uluslararası standartlara uyumun sağlanması yer almaktadır. Bu düzenleme, Türkiye’nin sağlık turizmindeki marka değerini koruma ve geliştirme stratejisinin bir parçası olarak konumlandırılmıştır.
Yetki Belgesi ve Akreditasyonun Rolü
Akreditasyon süreçleri, sağlık turizminde kaliteyi artırmanın en etkili yollarından biri olarak görülmektedir. Yeni yönetmelik ile:
• Sağlık tesisleri için Sağlık Turizmi Yetki Belgesi alma zorunluluğu getirilmiş,
• TÜSKA (Türkiye Sağlık Hizmetleri Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü) tarafından belirlenen akreditasyon ve sertifikasyon sistemlerine uyum şart koşulmuştur.
Bu süreçlerin amacı; hizmet sağlayıcıların performansını sistematik şekilde izlemek, hasta memnuniyetini artırmak ve uluslararası hasta beklentilerine uygun hizmet sunulmasını sağlamaktır (WHO, 2016).
Komplikasyon Sigortası: Hasta Güvenliğinde Yeni Bir Adım
Cerrahi işlemler sonrası yaşanan komplikasyonlar, sağlık turizminde hasta memnuniyetsizliğinin ve itibar kaybının başlıca nedenlerindendir. Yönetmelik kapsamında, ameliyathane ortamında yapılan tüm cerrahi işlemler için komplikasyon sigortası yaptırılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu sigorta:
• Hasta haklarını koruyan bir güvence mekanizması,
• Sağlık kuruluşlarının finansal sürdürülebilirliğini destekleyen bir risk yönetimi aracı
olarak işlev görecektir. Bu düzenleme, hasta mağduriyetlerini azaltmayı ve Türkiye’nin sağlık turizmindeki güvenilirliğini artırmayı hedeflemektedir.
Dijitalleşme ve İzlenebilirlik: HealthTürkiye Portalı
Yönetmeliğin en dikkat çeken yeniliklerinden biri, HealthTürkiye portalının devreye alınmasıdır. Bu platform üzerinden:
• Hasta kayıtları,
• Hizmet sözleşmeleri,
• Bilgilendirilmiş onam süreçleri,
• Hasta geri bildirimleri
dijital ortamda saklanacak ve denetlenebilirlik sağlanacaktır. Bu adım, sektörde izlenebilirlik ve hesap verebilirlik ilkelerini güçlendirecek, kalite odaklı bir denetim mekanizması yaratacaktır.
Personel Yeterliliği ve Dil Standartları
Hizmet kalitesini doğrudan etkileyen bir diğer düzenleme ise personel yeterliliği ve dil becerilerine ilişkindir. Yönetmelik kapsamında:
• Aracı kuruluşlarda en az iki yabancı dil bilen personel istihdamı zorunlu hale getirilmiş (biri mutlaka İngilizce),
• Sağlık tesislerinde uluslararası hasta birimlerinde görev alan personelin yabancı dil bilgisinin belgelendirilmesi şart koşulmuştur.
Bu gereklilik, hasta ile hizmet sunucusu arasındaki iletişimi güçlendirmeyi ve hasta güvenliğini artırmayı amaçlamaktadır.
Değerlendirme: Bir Yasal Düzenlemeden Fazlası
Yönetmelik, yalnızca bir yasal çerçeve değil; aynı zamanda sağlık turizminde kurumsallaşmayı, kalite yönetimini ve etik standartları güçlendirmeyi hedefleyen bir dönüşüm aracıdır. Kayıt dışı faaliyetlerin azaltılması ve sistematik bir denetim mekanizmasının kurulması bu dönüşümün temel taşlarını oluşturacaktır.
Ancak, literatürde benzer düzenlemelerin başarısının uygulama kapasitesi, yerel aktörlerin adaptasyon yetkinliği ve destekleyici eğitim süreçlerinin varlığı ile doğrudan bağlantılı olduğu vurgulanmaktadır (Turner, 2019). Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı ve ilgili meslek örgütlerinin farkındalık artırıcı ve eğitim odaklı programları devreye almaları, uyum sürecinin başarısı açısından kritik önemdedir.
Sonuç ve Öneriler
2025 yılında yürürlüğe giren bu yönetmelik, Türkiye’nin sağlık turizminde uluslararası standartlara uyumlu bir yapıya geçişini hedeflemektedir. Ancak bu hedefin gerçekleşmesi, yalnızca yasal düzenlemelerle değil, uygulamada etkinlik ve saha adaptasyonu ile mümkün olacaktır.
Öneriler:
• Uyum süreci için kapsamlı eğitim programlarının uygulanması,
• Performans izleme ve şeffaf raporlama sistemlerinin geliştirilmesi,
• Hasta memnuniyeti odaklı ölçüm araçlarının hayata geçirilmesi.
Sağlık Turizmi Enstitüsü Derneği olarak, bu süreçte sektöre rehberlik etmeyi ve bilgi paylaşımını sürdürmeyi öncelikli sorumluluğumuz olarak görüyoruz.
⸻
Kaynakça
• Edelheit, J. (2018). Medical Tourism: Globalization of the Healthcare Marketplace. Springer.
• Sucu Dağlı, F. (2023). Türkiye’de Sağlık Turizmi Politikaları ve Uygulamaları. Sağlık ve Turizm Dergisi, 11(2), 215-234.
• Turner, L. (2019). Medical tourism and health policy: The need for evidence-based regulation. International Journal of Health Policy and Management, 8(5), 247-255.
• World Health Organization (WHO). (2016). Quality of care in health services: A review of national policies in selected countries.
